Η γήρανση του δέρματος είναι ένα φαινόμενο που καθορίζεται γονιδιακά και χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή μείωση του δέρματος να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στις μεταβολές που συμβαίνουν με το πέρασμα των χρόνων. Μετά την ηλικία των 50 χρόνων το δέρμα μας υφίσταται φυσιολογικά ορισμένες αλλοιώσεις. Όταν οι αλλοιώσεις αυτές γίνουν πολύ νωρίτερα (γύρω στην ηλικία των 30 χρόνων) τότε μιλάμε για πρόωρη γήρανση του δέρματος ή φωτογήρανση.
Η ανανέωση των κυττάρων του δέρματος αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές βιολογικές διεργασίες. Η ανανέωση αυτή γίνεται αφενός στην επιδερμίδα λόγω πολλαπλασιασμού και διαφοροποίησης των κερατινοκυττάρων και αφετέρου στο κυρίως δέρμα στο χόριο, όπου γίνεται η σύνθεση των πρωτεϊνών κολλαγόνου και ελαστίνης που κάνουν το δέρμα πιο σφριγηλό και ελαστικό.
Όταν μεγαλώνουμε η επιδερμίδα χάνει την ικανότητα να διατηρεί την υγρασία, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λεπτές γραμμές και ρυτίδες, ενώ στο κυρίως δέρμα εκφυλίζονται και μειώνονται το κολλαγόνο και η ελαστίνη. Μαζί με αυτά μειώνεται το υαλουρονικό οξύ που είναι απαραίτητο για την ενυδάτωση του δέρματος, καθώς επίσης και το φυσικό λίπος, δημιουργώντας έτσι χαλάρωση και ρυτίδες. Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί κατά τη διαδικασία της γήρανσης μειώνεται ο κυτταρικός μεταβολισμός και κατά συνέπεια η βιοσύνθεση βασικών ουσιών (πρωτεΐνες, λιπίδια) που συμβάλουν στην ανανέωση του ιστού, ενώ τα κύτταρα της επιδερμίδας χάνουν την ικανότητα μεταβολισμού και διαφοροποίησής τους.
Στη γήρανση το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του, γίνεται ξηρό, θαμπό, τραχύ και γεμάτο ρυτίδες, ενώ μπορεί να εμφανιστούν δυσχρωμίες στα περισσότερο φωτοεκτεθειμένα σημεία του σώματος.
Αιτίες δημιουργίας ρυτίδων και χαλάρωσης του δέρματος
Ο πιο σημαντικός παράγοντας δημιουργίας ρυτίδων και χαλάρωσης του δέρματος είναι η υπεριώδης ακτινοβολία. Στο συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό η εμφάνιση ρυτίδων και χαλάρωσης στο δέρμα οφείλεται στην υπερβολική έκθεση στον ήλιο και όχι στη φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης. Μια άλλη αιτία πρόωρης γήρανσης του δέρματος είναι το κάπνισμα γιατί επηρεάζει αρνητικά το κολλαγόνο και δημιουργεί πολύ συχνά τις ρυτίδες του καπνιστή κυρίως στο άνω χείλος. Ρυτίδες και άλλες βλάβες στο δέρμα μπορεί να προκληθούν επίσης από τη μόλυνση της ατμόσφαιρας, την κακή διατροφή και το άγχος. Τέλος, ρυτίδες μπορεί να δημιουργηθούν λόγω ορμονικής γήρανσης. Στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, επειδή υπάρχουν μεγάλες ορμονικές μεταβολές, το κολλαγόνο μειώνεται σημαντικά. Μέσα στην πρώτη πενταετία μετά την εμμηνόπαυση οι γυναίκες μπορεί να χάσουν το 25‑30% του κολλαγόνου με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πιο εύκολα οι ρυτίδες και η χαλάρωση του δέρματος.
