Η κρυοχειρουργική βασίζεται στη διοχέτευση ενός ισχυρού ψυκτικού μέσου, που ονομάζεται κρυογόνο, στον ανεπιθύμητο ιστό που θέλουμε να καταστρέψουμε.

Η χαμηλή θερμοκρασία του ιστού που πρέπει να θεραπεύσουμε επιτυγχάνεται με το υγρό άζωτο. Το υγρό άζωτο διατηρείται μέσα σε ειδικές φιάλες όπου βρίσκεται σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία (στους -196ο C). Η επαφή του υγρού αζώτου με τη βλάβη του δέρματος γίνεται με ψεκασμό ή με μεταλλικά probes επαφής και έτσι προκαλείται ψύξη του δέρματος ενώ μέσα σε λίγη ώρα δημιουργείται ερυθρότητα και οίδημα στην περιοχή της θεραπείας. Την επόμενη ημέρα μπορεί να σχηματισθεί φυσαλίδα και στη συνέχεια δημιουργείται ξηρή εφελκίδα που πέφτει μέσα σε 7 με 10 ημέρες. Η καταστροφή του ιστού οφείλεται στην κρυσταλοποίηση του ενδοκυττάριου και του εξωκυττάριου υγρού λόγω της πολύ χαμηλής θερμοκρασίας αλλά και στις αλλαγές που δημιουργούνται στο δέρμα από τον πάγο.

Η κρυοθεραπεία (κρυοχειρουργική ή κρυοπηξία) χρησιμοποιείται σήμερα για τη θεραπεία πολλών παθήσεων του δέρματος. Χρησιμοποιείται περισσότερο για την αφαίρεση των κοινών και πελματιαίων μυρμηκιών, των ακτινικών υπερκερατώσεων, του βασικοκυτταρικού επιθηλιώματος, του δερματοϊνώματος, των σμηγματορροϊκών υπερκερατώσεων, της μολυσματικής τερμίνθου, των εφηλίδων και των χειλοειδών.

Επιτυχημένη τεχνική κρυοχειρουργικής θεωρείται η ταχεία ψύξη της βλάβης και η βραδεία απόψυξή της. Γενικά, πολλές μικρής διάρκειας συνεδρίες κρυοχειρουργικής προκαλούν μεγαλύτερη ιστική βλάβη από μια και μεγάλης διάρκειας συνεδρία.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες από την κρυοχειρουργική είναι λίγες και οι περισσότερες συνήθως υποχωρούν. Οι κυριότερες απ’ αυτές είναι ο πόνος και το οίδημα που εμφανίζονται άμεσα με την εφαρμογή του υγρού αζώτου, ενώ πιο σπάνια μετά την επούλωση μπορεί να γίνει υποχρωμία ή μελάγχρωση ή και ατροφική ουλή στην περιοχή που θεραπεύτηκε.