Τί είναι το έκζεμα;

Το έκζεμα ή δερματίτιδα είναι μια φλεγμονώδης αντίδραση του δέρματος που οφείλεται σε παράγοντες ενδογενείς ή εξωγενείς που δρουν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό.Το έκζεμα είναι το συχνότερο δερματολογικό νόσημα με αρκετές μελέτες να αναφέρουν ότι το 18-30% των δερματολογικών ασθενών πάσχει από έκζεμα.

Ποιές είναι οι μορφές εκζέματος;

Οι κυριότερες κλινικές μορφές του εκζέματος είναι:

α) Το οξύ έκζεμα: χαρακτηρίζεται από έντονη ερυθρότητα και οίδημα στην πάσχουσα περιοχή με βλατίδες και φυσαλίδες και με ορώδη εξίδρωση.

β) Το χρόνιο έκζεμα που χαρακτηρίζεται από πάχυνση του δέρματος (λειχηνοποίηση), με ξηρότητα και διαβρώσεις ενώ συνοδεύεται από έντονο κνησμό. Το χρόνιο έκζεμα αφορά κυρίως βλάβες που υπάρχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το έκζεμα χωρίζεται σε εξωγενές και ενδογενές.

Εξωγενές έκζεμα

Α. Το εξωγενές έκζεμα ή δερματίτιδα εξ επαφής είναι μια φλεγμονή του δέρματος που προκαλείται μετά από επαφή με εξωγενείς ουσίες και χωρίζεται σε ερεθιστική δερματίτιδα από επαφή και σε αλλεργική δερματίτιδα από επαφή.

Η ερεθιστική δερματίτιδα από επαφή ή έκζεμα ερεθιστικού τύπου οφείλεται σε ερεθιστικές ουσίες, που έρχονται σε επαφή με το δέρμα (απορρυπαντικά, ορυκτέλαια, διαλυτικές ουσίες κ.ά.) και έχει συνήθως την εικόνα του οξέος εκζέματος.

Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής ή εξωγενές έκζεμα αλλεργικού τύπου οφείλεται στην ευαισθητοποίηση του δέρματος από κάποιο αλλεργιογόνο και έχει την εικόνα του οξέος εκζέματος.

Τα αλλεργιογόνα που πιο συχνά προκαλούν αλλεργική δερματίτιδα από επαφή είναι τα μέταλλα (χρώμιο, νικέλιο, κοβάλτιο), τα ελαστικά, τα πλαστικά, οι κόλλες, οι χρωστικές των μαλλιών, οι βαφές, τα αρώματα, τα συντηρητικά (Parabens), ορισμένα φάρμακα (αναισθητικά, νεομυκίνη) και ορισμένα φυτά.

Για να γίνει ευαισθησία και να ξεκινήσει αντίδραση θα πρέπει να προηγηθεί επαφή με το αλλεργιογόνο 2-3 εβδομάδες νωρίτερα.

Η απόδειξη ότι μια ουσία είναι υπεύθυνη για την αλλεργική δερματίτιδα από επαφή γίνεται με τις επιδερμιδικές δοκιμασίες (Patch-tests).

Ενδογενές έκζεμα

Β. Το ενδογενές έκζεμα: χωρίζεται στο ατοπικό έκζεμα ή ατοπική δερματίτιδα, στη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, στο νομισματοειδές έκζεμα και στο δυσιδρωσικό έκζεμα.

α) Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια κνημώδης δερματοπάθεια με υφέσεις και εξάρσεις. Εμφανίζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση για ατοπικά νοσήματα (αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα, βρογχικό άσθμα). Ξεκινάει στον 3^ο με 6^ο μήνα της ζωής με τη μορφή οξέος εκζέματος και εξελίσσεται σε παιδικό έκζεμα μετά το 2^ο έτος, ενώ σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να παραμείνει στην ενήλικη ζωή σαν διάχυτη νευροδερματίτιδα (χρόνιο έκζεμα).

β) Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι μια συχνή χρόνια ερυθηματολεπιδώδης δερματοπάθεια που εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες. Στους ενήλικες εμφανίζεται με ερυθρότητα και απολέπιση του δέρματος κυρίως στα πλάγια της μύτης, στα φρύδια, στις παρυφές του μετώπου και στο τριχωτό της κεφαλής, ενώ μπορεί να εμφανισθεί και σε άλλες περιοχές όπως το στέρνο και η περιοχή πίσω από τα αυτιά.

Οι παράγοντες που επιδεινώνουν τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι το κρύο του χειμώνα, το άγχος, η άσχημη ψυχολογική κατάσταση καθώς επίσης και παράγοντες ανοσολογικοί, ορμονικοί και νευρολογικοί.

γ) Το νομισματοειδές έκζεμα εκδηλώνεται με κυκλικές πλάκες με ερύθημα και βλατίδες ή φυσαλίδες που συνοδεύονται από έντονο κνησμό. Εντοπίζεται συνήθως στα άνω άκρα και στον κορμό, πιο συχνά στους άνδρες και συχνότερα τους καλοκαιρινούς μήνες.

δ) Το δυσιδρωσικό έκζεμα, είναι μια οξεία δερματίτιδα που εκδηλώνεται στις παλάμες και στα πέλματα με φυσαλίδες και πομφόλυγες. Οι εξάρσεις είναι συχνότερες την άνοιξη και το καλοκαίρι και διαρκούν συνήθως 2-3 εβδομάδες, ενώ συχνά μπορεί να υπάρχουν υποτροπές. Οι αιτίες που μπορεί να δημιουργήσουν δυσιδρωσικό έκζεμα είναι η γενετική προδιάθεση, το stress και η αντίδραση του δέρματος σε υπάρχουσα φλεγμονή από μύκητες.

Ποιά είναι η θεραπεία που συστήνεται για το έκζεμα?

Πολλές θεραπείες εφαρμόζονται στο έκζεμα με εξατομίκευση ανάλογα με την κρίση του γιατρού. Γενικά, συνιστάται η εντόπιση και στη συνέχεια η αποφυγή του αιτίου που προκάλεσε το έκζεμα. Συνιστάται επίσης η χρήση κορτικοστεροειδών κρεμών για μικρό χρονικό διάστημα, η χρήση μαλακτικών και ενυδατικών κρεμών στο εξωγενές έκζεμα, στην ατοπική δερματίτιδα και στο νομισματοειδές έκζεμα, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, η χρήση τοπικών ανοσοτροποποιητών στην ατοπική δερματίτιδα και στη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα καθώς επίσης και η χρήση αντισηπτικών διαλυμάτων στο δυσιδρωσικό έκζεμα και τοπικών παραγώγων του ιμιδαζολίου στη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα. Συστηματικά, μπορεί να χορηγηθούν αντισταμινικά, ενώ αντιβιοτικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν μόνο όταν υπάρχουν επιμολύνσεις (συνήθως από σταφυλόκοκκο aureus). Σε έντονες εξάρσεις της νόσου μπορεί να χρησιμοποιηθούν κορτικοστεροειδή σε μικρές δόσεις και για μικρό χρονικό διάστημα. Σε επίμονες μορφές ατοπικής δερματίτιδας χρησιμοποιείται η φωτο-χημειοθεραπεία (PUVA) με καλά αποτελέσματα.