Ποιές είναι οι μορφές αλωπεκίας;

Οι πιο συνηθισμένες μορφές μη ουλωτικής αλωπεκίας είναι η ανδρογενετική (ανδρών και γυναικών), η γυροειδής, η διάχυτη μετά τον τοκετό, η προκαλούμενη από φάρμακα ή χημικές ουσίες, η προκαλούμενη από βαριές λοιμώξεις και η προκαλούμενη από ελάττωση βιταμινών Α, Ε, παντοθενικού και νικοτιναμιδίου.

Η αύξηση, εξέλιξη, πτώση και ανάπλαση των τριχών πραγματοποιείται σε τρία στάδια: Στο πρώτο στάδιο, που λέγεται αναγενές, οι τρίχες του τριχωτού της κεφαλής αυξάνονται κατά μέσο όρο 1,5-2cm το μήνα. Στο δεύτερο στάδιο σταματά η ανάπτυξη της τρίχας. Το στάδιο αυτό διαρκεί περίπου δυο εβδομάδες. Στο τρίτο ή τελευταίο στάδιο η τρίχα αποκολλάται και ξεκινά η ανάπτυξη της νέας τρίχας. Το στάδιο αυτό διαρκεί δύο-τρεις μήνες.

Τί είναι η τριχόπτωση (αλωπεκία);

Έχει υπολογιστεί ότι πέφτουν φυσιολογικά περίπου 50-100 τρίχες την ημέρα, που τις βλέπουμε πάνω στη χτένα ή στο νιπτήρα μετά το λούσιμο. Οι τρίχες όμως αυτές ξαναγεννιούνται. Όταν ο ρυθμός επανέκφυσης των τριχών δεν είναι ανάλογος με την πτώση αυτή, αρχίζει να φαίνεται η αραίωση στα μαλλιά. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν για οποιονδήποτε λόγο γίνει καταστροφή των τριχικών θυλάκων και λέγεται αλωπεκία.Ο πιο κοινός τύπος τριχόπτωσης ονομάζεται ανδρογενετική αλωπεκία και είναι η διάχυτη αραίωση του τριχωτού της κεφαλής, που παρατηρείται σε άτομα με κληρονομική προδιάθεση υπό την επίδραση των ανδρογόνων ορμονών, που περνούν ελεύθερες στους θυλάκους των τριχών. Εκεί η ορμόνη τεστοστερόνη με τη δράση του ενζύμου 5^α – αναγωγάση μετατρέπεται σε διυδροτεστοστερόνη, που έχει πολύ πιο ισχυρή δράση. Έτσι, προκαλείται μια προοδευτική σμίκρυνση των θυλάκων των τριχών, με αποτέλεσμα τη συντόμευση του αναγενούς σταδίου και την ελάττωση της διαμέτρου των τριχών.

Στην αλωπεκία αυτή κληρονομείται ο τρόπος με τον οποίο ορισμένοι θύλακες των τριχών αντιδρούν στα ανδρογονικά ερεθίσματα.

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συμβεί ανδρογενετική αλωπεκία σε άτομα με φυσιολογικά επίπεδα ανδρογόνων. Σε αυτή την περίπτωση, είναι ευαίσθητοι οι θύλακες των τριχών όταν δεχθούν τα ανδρογονικά ερεθίσματα.

Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, στην ανδρογενετική αλωπεκία υπάρχει μείωση της αγγείωσης του τριχοσμηγματογόνου θυλάκου (λόγω της μείωσης της συγκέντρωσης του VEFG – Αγγειακού Ενδοθηλιακού Παράγοντα Ανάπτυξης – που καθορίζει την απαραίτητη αγγείωση των τριχών). Χάρη στον VEFG, το αγγειακό ενδοθήλιο είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένο κατά την αναγενή φάση και έχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για τη θρέψη και την ανάπτυξη της τρίχας.

Ποιούς αφορά η αλωπεκία;

Η ανδρογενετική αλωπεκία εμφανίζεται περίπου στο 75% των ανδρών και σε πολύ μικρότερο ποσοστό γυναικών. Σε ορισμένες μελέτες φαίνεται ότι υπάρχουν διαφορές στις φυλές. Έτσι, οι νέγροι άνδρες την εμφανίζουν σε ποσοστό 25%, ενώ οι Κινέζοι ακόμη πιο σπάνια, σε ποσοστό περίπου 15%. Ξεκινάει σχετικά νωρίς, στη νεανική ηλικία, από τους κροτάφους και την κορυφή της κεφαλής, και εξελίσσεται επεκτεινόμενη σε μεγαλύτερες ηλικίες. Κατά την εξέλιξη της αλωπεκίας, οι τρίχες δεν εξαφανίζονται ξαφνικά, αλλά πέφτουν και ξαναβγαίνουν. Οι νέες τρίχες που βγαίνουν, κάθε φορά γίνονται λεπτότερες, άχρωμες και χνοώδεις, ενώ ύστερα από δέκα έως είκοσι χρόνια πέφτουν.

Πώς γίνεται η διάγνωση της τριχόπτωσης (αλωπεκίας);

Μία από τις σημαντικές εξετάσεις που γίνονται για τον έλεγχο της ανδρογενετικής αλωπεκίας είναι το τριχοριζόγραμμα. Είναι μια εξέταση με την οποία μελετάμε τη μορφολογία και τη βιολογία των τριχών και του τριχικού θυλάκου.

Ποιά είναι η θεραπεία της αλωπεκίας;

Όσον αφορά την τοπική θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας, ένα φάρμακο που ασκεί ευεργετική επίδραση στην επανέκφυση των τριχών είναι η μινοξιδίλη. Το φάρμακο αυτό προκαλεί επανέκφυση τριχών περίπου στο 40% των ατόμων που το χρησιμοποιούν σωστά. Η μινοξιδίλη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε άτομα που εμφανίζουν χαμηλή αρτηριακή πίεση. Έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν χρησιμοποιείται σε ηλικίες κάτω των 40 ετών και όταν το μέγεθος των βλαβών δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Τελευταία χρησιμοποιείται ένα νεο φάρμακο στην τοπική θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας η λατανοπρόστη.  Από το στόμα χορηγούνται συνδυασμοί βιταμινών και αμινοξέων, ενώ στις γυναίκες χορηγούνται συνήθως αντισυλληπτικά και αντιανδρογόνα.Στη συστηματική θεραπεία προστέθηκε ένα ακόμη φάρμακο, η φιναστερίδη. Το φάρμακο αυτό αναστέλλει τη δράση του ενζύμου 5^α αναγωγάση στα κύτταρα – στόχους, με αποτέλεσμα να αυξάνει την αναγενή φάση ανάπτυξης της τρίχας και να μειώνει την τριχόπτωση. Η φιναστερίδη φαίνεται να έχει καλά αποτελέσματα, αλλά έχει και ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες. Δεν μπορεί να χορηγηθεί σε γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας, γιατί μπορεί να γίνει θηλεοποίηση του άρρενος εμβρύου. Πιθανή είναι επίσης η τερατογόνος δράση του φαρμάκου. Ακόμη, το φάρμακο αυτό μπορεί να μειώσει τη σεξουαλική ικανότητα στους άνδρες. Πάντως, η μείωση αυτή, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, είναι μικρότερη από αυτή που αρχικά πιστευόταν.

Σε εκτεταμένη ανδρογενετική αλωπεκία μπορεί να γίνει αποκατάσταση των τριχών με χειρουργικές τεχνικές. Οι τεχνικές αυτές έχουν συνήθως καλά αποτελέσματα, όταν γίνει η σωστή επιλογή των ατόμων που χρειάζονται να κάνουν την επέμβαση.

Υπάρχει φόβος αλωπεκίας και για τις γυναίκες;

Ανδρογενετική αλωπεκία μπορεί να εμφανισθεί και στις γυναίκες (σε μικρότερο ποσοστό). Εμφανίζεται με τη μορφή διάχυτης αραίωσης στην κορυφή του κεφαλιού, αλλά με διατήρηση μετωπικής παρυφής μαλλιών με φυσιολογική πυκνότητα. Στο πρώτο στάδιο, η αραίωση των μαλλιών μπορεί να είναι φανερή μόνον όταν γίνεται χωρίστρα στα μαλλιά. Στο δεύτερο στάδιο, τα μαλλιά στην κορυφή εξακολουθούν να αραιώνουν, η μετωπική παρυφή όμως διατηρείται. Στον τρίτο τύπο, τα μαλλιά στην κορυφή μπορεί να έχουν σχεδόν ή τελείως πέσει. Η ανδρογενετική αλωπεκία των γυναικών εμφανίζεται περίπου στο 25% των γυναικών ηλικίας 35-40 ετών. Στην ηλικία των 50-60 ετών, με την έναρξη της εμμηνόπαυσης, η εμφανής ανδρογενετική αλωπεκία αυξάνει σε ποσοστό πάνω από το 50%. Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει ορμονική διαταραχή για να εκφραστεί ο κληρονομικός τύπος ανδρογενετικής αλωπεκίας.

Τι είναι η γυροειδής αλωπεκία;

Η γυροειδής αλωπεκία είναι μια συχνή πάθηση, με μεγαλύτερη συχνότητα στα παιδιά και τους εφήβους. Η αιτιοπαθογένειά της είναι άγνωστη. Ενοχοποιούνται για τη δημιουργία του νοσήματος η κληρονομικότητα, οι ενδοκρινικές διαταραχές (κυρίως παθήσεις του θυρεοειδούς) και ο ψυχολογικός παράγοντας (το έντονο άγχος και η έντονη συγκίνηση). Κλινικά, εμφανίζονται μία ή περισσότερες στρογγυλές ή ωοειδείς περιγεγραμμένες πλάκες χωρίς τρίχες. Οι πλάκες αυτές έχουν περίπου το μέγεθος ενός νομίσματος. (Είναι αυτό που ο πολύς ο κόσμος λέει τριχοφάγο). Στη γυροειδή αλωπεκία δεν υπάρχουν άλλα συμπτώματα, γι’ αυτό και ανακαλύπτεται τυχαία, συνήθως στο κομμωτήριο. Εκτός από το τριχωτό της κεφαλής, βλάβες γυροειδούς αλωπεκίας μπορεί να εμφανισθούν στα φρύδια, στα γένια και πιο σπάνια σε άλλα σημεία του σώματος. Μερικές φορές οι άτριχες πλάκες ενώνονται μεταξύ τους και η μορφή της πάθησης γίνεται πιο εκτεταμένη και πιο δύσκολη στη θεραπεία. Η πρόγνωση της νόσου είναι καλύτερη όταν οι βλάβες δεν είναι πολλές και όταν η θεραπεία αρχίσει αμέσως.

Ποιά είναι η θεραπεία της γυροειδούς αλωπεκίας;

Θεραπευτικά, στις ήπιες περιπτώσεις γυροειδούς αλωπεκίας συνιστάται η τοπική χρήση ενός τύπου κορτικοειδούς. Σε εκτεταμένη γυροειδή αλωπεκία συνιστάται η τοπική εφαρμογή μινοξιδίλης (δυο φορές την ημέρα) και ανθραλίνης (μία φορά την ημέρα, δυο ώρες μετά την εφαρμογή της μινοξιδίλης). Καλά αποτελέσματα στις εκτεταμένες μορφές γυροειδούς αλωπεκίας δίνει και η PUVA (είναι ο συνδυασμός μιας φωτοευαισθητοποιού ουσίας με έκθεση στη συνέχεια σε λάμπες υπεριώδους ακτινοβολίας Α). Τελευταία, δίνονται από το στόμα το μαγνήσιο και ο γλυκονικός ψευδάργυρος με αμφισβητούμενα αποτελέσματα. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίνεται και στην ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών αυτών.

Η διάχυτη αλωπεκία μετά τον τοκετό εμφανίζεται 1-6 μήνες μετά και οφείλεται στη μείωση της στάθμης των οιστρογόνων που κατά τη διάρκεια της κύησης παρεμπόδιζαν τη φυσιολογική εξέλιξη των αναγενών τριχοθυλάκων σε τελογενείς. Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει στην αλωπεκία που παρατηρείται μετά τη διακοπή των αντισυλληπτικών. Η τριχόπτωση αυτή είναι δυο-τρεις φορές μεγαλύτερη από τη φυσιολογική τριχόπτωση.

Η μείωση των οιστρογόνων μετά τον τοκετό έχει ως αποτέλεσμα οι τριχικοί θύλακοι, που κατά τη διάρκεια της κύησης είχαν παραμείνει στην αναγενή φάση, γρήγορα να περνάνε στην καταγενή, να γίνονται τελογενείς και τελικά να πέφτουν έναν-έξι μήνες μετά τον τοκετό. Θεραπευτικά, πέρα από την ψυχολογική υποστήριξη βοηθάει και η χρησιμοποίηση τοπικά ενός συνδυασμού αμινοξέων και ήπιων κορτικοειδών μαζί με συνδυασμό βιταμινών και αμινοξέων από το στόμα.

Τέλος, η αλωπεκία από φάρμακα μπορεί να εμφανισθεί λίγες μέρες μετά τη χορήγηση αυτών των φαρμάκων. Φάρμακα που μπορεί να δημιουργήσουν αλωπεκία είναι τα αντιμιττωτικά (όπως η κυκλοφωσφαμίδη, η κολχικίνη κλπ.), τα αντιπηκτικά (όπως η υπαρίνη), τα αντιθυρεοειδικά (όπως η θειουρακίλη) κ.ά. Ακόμη, χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στο τριχωτό της κεφαλής για permanent μπορεί να δημιουργήσουν προϋποθέσεις τριχόπτωσης.

Υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες;

Τελειώνοντας, θα πρέπει να αναφερθεί ότι εκτός από τις τοπικές θεραπείες, σε όλες τις αλωπεκίες μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά και οι συνδυασμοί βιταμινών και αμινοξέων που χορηγούνται από το στόμα. Οι πραγματικές υποβιταμινώσεις σαν αιτίες τριχόπτωσης είναι σπάνιες στην Ευρώπη, αλλά η οριακή βιταμινική ένδεια είναι συχνότατο αίτιο τριχόπτωσης. Τα σημαντικότερα συστατικά που χορηγούνται σήμερα από το στόμα είναι η κυστίνη, η κυστεΐνη, το παντοθενικό οξύ, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, το κεχρί, το σιτέλαιο κ.ά. Το σιτέλαιο περιέχει βιταμίνες Ε και μικρές ποσότητες προβιταμίνης Α (καροτένιο). Είναι πλούσιο σε βασικά λιπαρά οξέα και σε λινολεϊκό οξύ. Η κυστίνη είναι το αμινοξύ που βρίσκεται σε υψηλό ποσοστό στην κερατίνη, την κύρια πρωτεΐνη των μαλλιών.Το παντοθενικό οξύ είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον κύκλο του κιτρικού οξέος και συνεπώς με την προσφορά ενέργειας στα κύτταρα, η οποία είναι απαραίτητη εκτός των άλλων και για την αναγέννηση των μαλλιών. Τέλος, το κεχρί, εκτός από κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο και ψευδάργυρο, περιέχει και αρκετές ποσότητες πυριτικού οξέος. Το πυριτικό οξύ είναι ένα ζωτικής σημασίας ιχνοστοιχείο και αναντικατάστατο δομικό συστατικό του δέρματος, των τριχών και των νυχιών.